Đã bao giờ bạn có cảm giác khi bạn thức giấc nửa đêm, tâm trí bạn hoàn toàn tỉnh táo, thế nhưng bạn lại không thể cử động được? Thậm chí lúc đó bạn có cảm giác sợ hãi, nhưng bạn cũng không thể mở miệng kêu cửu? Hiện tượng này tạm gọi là “liệt trong khi ngủ” (SP), mà dân gian vẫn nôm na gọi là “bóng đè” hay “ma đè”. Hiện tượng “bóng đè” này có thể khiến bạn cảm thấy hoảng hốt, đặc biệt là khi bạn cùng lúc nghe hoặc thấy một vài thứ không có thật (ảo giác). “Bóng đè” có thể xuất hiện chỉ một lần, hoặc thường xuyên, thậm chí nhiều lần trong một đêm. May mắn thay, hiện tượng này là lành tính, không phải là một dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm.
Triệu chứng :
Triệu chứng chính của hiện tượng bóng đè là nhất thời không thể cử động hay nói năng được. Bóng đè thường xuất hiện khi bạn sắp thức giấc, hay đôi khi, cũng xuất hiện khi bạn vừa mới ngủ. Không thể cử động tay chân hay không thể nói chuyện được xem ra rất là đáng sợ, đặc biệt là khi nhận thức của bạn hoàn toàn tỉnh táo, và thậm chí, “rùng rợn” hơn, bạn còn có cảm giác rất “thật” rằng có ai đó đang trong phòng riêng của mình trong suốt khoảng thời gian đó. Những kiểu ảo giác này khá thông thường trong SP, mặc dù không phải lúc nào cũng xuất hiện. Hiện tượng “tê liệt” này kéo dài trong khoảng thời gian không xác định, có thể vài giây, cũng có thể vài phút, và sau đó mọi hoạt động của bạn sẽ trở về bình thường. Ngay sau khi trải qua hiện tượng này, bạn có thể cảm giác rất buồn và lo lắng. Tuy nhiên, hiện tượng này không mang đến mối nguy cơ nào cho sức khỏe của bạn. Nhiều người thường gặp hiện tượng này liên tục, nhưng cũng có nhiều người chỉ trải qua hiện tượng “bóng đè” này một, hai lần trong suốt cuộc đời.
Nguyên nhân “bóng đè” :
“Bóng đè” thường xảy ra khi hormone trong cơ thể được tiết ra để ngăn cản giấc mơ tiếp tục khi bạn thức dậy. Khi đó, mặc dù ý thức bạn đã hoàn toàn tỉnh táo, nhưng bạn có cảm giác “tê liệt” và bị “bóng đè”.
Giai đoạn cử động mắt nhanh (REM): Để hiểu thêm về nguyên nhân gây bóng đè, ta cần biết rõ hơn điều gì đã xảy ra trong khi ta đang ngủ : Giấc ngủ xảy ra theo chu kì, mỗi chu kì được chia làm 2 pha : pha ngủ nhanh (hay pha cử động mắt nhanh) và pha ngủ chậm. Não bộ hoạt động rất mạnh mẽ trong pha ngủ nhanh, và hầu hết các giấc mơ thường xuất hiện trong pha ngủ nhanh. Ngoài ra, trong suốt pha ngủ nhanh, toàn bộ cơ thể bạn được hormone chi phối để “được” bất động, ngoại trừ mắt và cơ hoành (cơ hoành điều khiển hô hấp). Sự bất động này được cho là để bảo vệ cơ thể bạn khỏi phải hành động theo những hoạt động bạn đang làm trong giấc mơ. “Bóng đè” xảy ra khi sư bất động cơ trong pha ngủ nhanh vẫn tiếp tục hoạt động mãi đến sau khi não bộ bạn đã “thức giấc” rồi.
Nguy cơ bị “bóng đè” :
Những nguyên nhân thường làm cho bạn bị bóng đè được liệt kê sau đây :
– Tuổi tác : Thường xảy ra ở thanh thiếu niên và người trẻ.
– Thiếu ngủ : “bóng đè” thường xuất hiện hơn ở người không ngủ đủ giấc
– Ngủ không theo một thời gian biểu hợp lý : Những người ngủ không theo một giờ giấc nhất định nào, hay những người làm việc theo ca thường dễ bị “bóng đè”
– Chứng ngủ rũ : một số người bị chứng ngủ rũ (một loại rối loạn giấc ngủ khiến cho người bệnh đột ngột ngủ gật vào những thời điểm không phù hợp ban ngày) cũng thường bị “bóng đè”
– Tiền căn gia đình : bạn rất có thể bi “bóng đè” nếu như có thành viên nào trong gia đình bạn bị, tuy vậy điều này vẫn còn đang được giới khoa học nghiên cứu thêm
Điều trị “bóng đè” ra sao?
Hãy chắc chắn rằng bạn ngủ đủ giấc và cải thiện “môi trường ngủ” của bạn. Điều này sẽ giúp bạn phòng ngừa được “bóng đè”. Tuy vậy, trong vài trường hợp, thuốc men cũng cần được sử dụng.
Thói quen ngủ : “Bóng đè” thường xảy ra khi bạn không có thời gian biểu nghỉ ngơi hợp lý, do đó ngủ đủ giấc sẽ giúp bạn giảm nguy cơ bị “bóng đè”. Người lớn cần ngủ đủ 6-8 tiếng trong một đêm. Để giữ cho thời gian biểu sinh hoạt và nghỉ ngơi hợp lý, bạn nên đi ngủ vào đúng một giờ nào đó vào buổi tối, và thức dậy đúng giờ vào buổi sáng, điều này sẽ giúp ích rất nhiều.
Những mẹo vặt giúp bạn cải thiện thói quen đi ngủ :
-Tạo ra một không gian ngủ yên tĩnh và thoải mái nhất : tĩnh lặng, tối, và chỉnh nhiệt độ phòng khi ngủ không quá nóng cũng không quá lạnh.
– Chắc chắn rằng chiếc giường ngủ của bạn thoải mái, êm ái.
– Tập thể dục thường xuyên hàng ngày (nhưng tránh tập vào trước lúc đi ngủ)
– Giảm uống trà, cà phê và những chất có chứa caffeine
– Không nên ăn quá no hay uống rượu bia trước khi ngủ
– Bỏ thuốc lá (nếu như bạn có hút thuốc) vì nicotine trong thuốc là là một chất kích thích
Điều trị :
Nếu như “bóng đè” vẫn tiếp tục và gây ra nhiều phiền toái cho bạn, bạn sẽ được kê một đơn thuốc an thần trong thời gian ngắn, như là thuốc chống trầm cảm ba vòng (TA), thường là clomipramine. Thuốc chống trầm cảm tác động lên thần kinh, thường được dùng cho bệnh nhân trầm cảm, nhưng đôi khi cũng được dùng cho điều trị bệnh “bóng đè”.
Điều trị trong những trường hợp này thường là để làm giảm bớt số lần và độ sâu của pha ngủ nhanh. Điều này có thể ngăn chặn sư bất động khi bạn thức dậy hoặc khi bạn vừa chìm vào giấc ngủ, và nó có thể giúp giảm những ảo giác mà bạn có.
Bạn có thể được tư vấn để điều trị trong khoảng thời gian 1 đến 2 tháng để xem liệu thuốc có thể giúp cải thiện tình hình hay không
Những tác dụng phụ mà thuốc chống trầm cảm 3 vòng có thể có :
– Khô miệng
– Táo bón
– Đổ mồ hôi
– Tiểu khó
– Nhìn mờ
– Buồn ngủ
Những tác dụng phụ này có thể giảm bớt sau 7 đến 10 ngày khi cơ thể bạn đã quen với việc dùng thuốc. Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ nếu như những tác dụng phụ đó không giảm bớt sau khoảng thời gian trên.
Chứng ngủ rũ :
“Bóng đè” đôi khi cũng là một triệu chứng của những bệnh gây rối loạn giấc ngủ khác như là một rối loạn mang tên “chứng ngủ rũ”, gây ra những cơn buồn ngủ không thể cưỡng lại vào ban ngày và làm cho người bệnh không thể giữ cho bản thân tỉnh táo quá vài giờ. Mặc dù trên thực tế không có phương pháp điều trị cụ thể cho chứng ngủ rũ, tình trạng có thể được cải thiện sau khi dùng thuốc.
Một số điều chỉnh lối sống có thể giúp cải thiện tình hình :
– Có những lúc nghỉ ngơi chợp mắt ngắn trong ngày
– Tuân thủ nghiêm ngặt giờ giấc đi ngủ, bạn phải đi ngủ đúng giờ hằng ngày.
– Chắc chắn rằng bạn ngủ đủ ít nhất 8 tiếng mỗi đêm
– Tránh những tình huống căng thẳng, ăn uống đầy đủ chất, có chế độ ăn hợp lý và luyện tập thể dục thể thao thường xuyên (nhưng không quá gần lúc đi ngủ).
Nguồn
http://www.webmd.com/sleep-disorders/guide/sleep-paralysis
http://www.nhs.uk/Conditions/Sleep-paralysis/Pages/Symptoms.aspx
http://www.nhs.uk/Conditions/Sleep-paralysis/Pages/Causes.aspx
http://www.nhs.uk/Conditions/Sleep-paralysis/Pages/Treatment.aspx
Grade C
[…] https://thuctapngoai.wordpress.com/2013/02/04/hien-tuong-bong-de-sleep-paralysis/ […]